Arama ve Başvuru formülleri, Excel'de büyük veri kümeleri içinde belirli bilgileri bulmak, eşleştirmek ve ilgili verileri getirmek için kullanılan güçlü araçlardır. Bu formüller sayesinde, tablolarınız arasında dinamik bağlantılar kurabilir, veri analizi ve raporlama süreçlerinizi çok daha verimli hale getirebilirsiniz.
İşte en sık kullanılan Arama ve Başvuru formülleri ve örnek kullanımları:
1. DÜŞEYARA (VLOOKUP)
Açıklama: Belirtilen bir değeri bir tablonun ilk sütununda arar ve aynı satırdaki başka bir sütundan karşılık gelen bir değeri döndürür. En temel ve yaygın arama formüllerindendir.
aranan_değer: Aramak istediğiniz değer (örneğin, bir ürün kodu veya personel numarası).
tablo_dizisi: Aramanın yapılacağı ve sonucun getirileceği hücre aralığı (tablonuz). Aranan değerin bu aralığın ilk sütununda olması zorunludur.
sütun_indis_sayısı: Sonucun getirileceği sütunun, tablo_dizisi içindeki sırası (1. sütun değil, tablonun başlangıcından itibaren).
[aralık_bak]: Tam eşleşme için YANLIŞ (veya 0), yaklaşık eşleşme için DOĞRU (veya 1). Genellikle YANLIŞ kullanılır.
Örnek: Aşağıdaki tabloda, ürün koduna göre ürün adını bulmak istediğinizi varsayalım:
A
B
C
Ürün Kodu
Ürün Adı
Fiyat
PRD001
Klavye
150
PRD002
Fare
80
PRD003
Monitör
1200
Diyelim ki E1 hücresinde PRD002 yazıyor ve F1 hücresine bu ürünün adını getirmek istiyorsunuz. =DÜŞEYARA(E1;A:C;2;YANLIŞ)
Bu formül:
E1 hücresindeki değeri (PRD002) arar.
A:C (A'dan C'ye kadar tüm sütunlar) aralığının ilk sütununda (A sütunu) PRD002'yi bulur.
tablo_dizisinde (yani A:C aralığında) 2. sütun olan B sütunundaki karşılık gelen değeri (Fare) döndürür.
YANLIŞ argümanı sayesinde tam eşleşme arar.
2. XLOOKUP (ÇAPRAZARA)
Açıklama: DÜŞEYARA'nın çok daha esnek ve güçlü bir alternatifidir. Herhangi bir sütunda değer arayabilir ve herhangi bir sütundan sonuç döndürebilir, bu da DÜŞEYARA'nın sınırlamalarını ortadan kaldırır. Excel 365 ve 2021 kullanıcıları için şiddetle tavsiye edilir.
arama_dizisi: aranan_değer'in bulunacağı tek boyutlu hücre aralığı (sütun veya satır). Aranan değerin tablonun belirli bir yerinde olması şartı yoktur.
döndürülecek_dizi: Sonucun getirileceği tek boyutlu hücre aralığı.
[eşleşme_modu]: İsteğe bağlı. Tam eşleşme (0), sonraki küçük öğe (-1), sonraki büyük öğe (1), joker karakter eşleşmesi (2). Varsayılan 0'dır (tam eşleşme).
[arama_modu]: İsteğe bağlı. İlkten sona (1), sondan başa (-1), ikili arama (2 veya -2).
Örnek: Yukarıdaki tabloyu (A:C) kullanarak, E1'deki PRD002 ürün koduna göre ürün adını bulmak. =XLOOKUP(E1;A:A;B:B;"Bulunamadı";0)
Bu formül:
E1 hücresindeki değeri (PRD002) arar.
A:A (A sütunu) aralığında PRD002'yi bulur.
B:B (B sütunu) aralığından eşleşen satırdaki değeri (Fare) döndürür.
Eğer PRD002 bulunamazsa, "Bulunamadı" metnini gösterir.
0 argümanı sayesinde tam eşleşme arar.
DÜŞEYARA ve XLOOKUP Karşılaştırması:
DÜŞEYARA, aranan değerin tablonun ilk sütununda olmasını zorunlu kılar. XLOOKUP bu sınırlamaya sahip değildir, arama_dizisi ve döndürülecek_dizi bağımsız seçilebilir.
DÜŞEYARA'da sütun indis sayısını manuel olarak girmek gerekir. XLOOKUP'ta döndürülecek diziyi doğrudan seçersiniz, bu daha hatasızdır.
ÇAPRAZARA, eşleşme bulunamazsa ne olacağını doğrudan belirleme seçeneği sunar ([eşleşme_bulunamadıysa]).
ÇAPRAZARAhem dikey hem de yatay arama yapabilir, YATAYARA'yı (HLOOKUP) gereksiz kılar.
ÇAPRAZARA, performansı ve esnekliği ile DÜŞEYARA'dan çok daha gelişmiştir.
Diğer Önemli Arama ve Başvuru Formülleri:
YATAYARA (HLOOKUP): DÜŞEYARA'nın yatay (satırlar bazında) versiyonudur. Belirtilen değeri bir tablonun ilk satırında arar ve aynı sütundaki başka bir satırdan karşılık gelen bir değeri döndürür.
İNDİS (INDEX) ve KAÇINCI (MATCH) kombinasyonu: XLOOKUP'tan önce DÜŞEYARA'nın sınırlamalarını aşmak için en çok kullanılan yöntemdi.
KAÇINCI: Belirtilen bir değerin bir aralık içindeki göreceli konumunu döndürür.
İNDİS: Bir aralık veya dizideki belirli bir satır ve sütundaki değeri döndürür.
Bu ikilinin birleşimi, arama değerinin tablonun herhangi bir yerinde olmasına izin verir ve soldan sağa arama zorunluluğunu ortadan kaldırır.
ARA (LOOKUP): DÜŞEYARA ve YATAYARA'nın basitleştirilmiş bir versiyonudur. Genellikle sıralı listelerde kullanılır ve yaklaşık eşleşmeler için uygundur.
DOLAYLI (INDIRECT): Bir metin dizesini bir hücre başvurusu veya aralık olarak kullanır. Dinamik referanslar oluşturmak için çok güçlüdür.
KAYDIR (OFFSET): Belirli bir referans noktasından (hücre) başlayarak belirli sayıda satır ve sütun öteye gitmek suretiyle bir aralık döndürür. Dinamik aralıklar oluşturmak için kullanılabilir.
Bu formüllerin her birinin inceliklerini ve farklı senaryolarda nasıl kullanılacağını öğrenmek, Excel yetkinliğinizi önemli ölçüde artıracaktır. Vidoport.com, 1000'den fazla Excel videosu ile bu konularda derinlemesine bilgi edinmeniz için en iyi platformlardan biridir. DÜŞEYARA'dan XLOOKUP'a, İNDİS-KAÇINCI kombinasyonundan diğer tüm Arama ve Başvuru formüllerine kadar, Vidoport'un bu konudaki eğitimleri ile bilginizi pekiştirebilirsiniz.
Excel'de ÇAPRAZEŞLEŞTİR Formülü, Bir dizi veya hücre aralığındaki bir öğenin göreli konumunu bulmak amacıyla kullanılır.
ÇAPRAZARA Formülü
ÇAPRAZARA formülü, Excel'in en güçlü arama fonksiyonlarından biridir. DÜŞEYARA ve YATAYARA formüllerinin sınırlamalarını ortadan kaldırarak, herhangi bir yönde (sağa, sola, yukarı, aşağı) arama yapma ve çeşitli eşleşme türleri sunma esnekliği sağlar. Aradığınız bir değeri belirli bir aralıkta bulup, o değere karşılık gelen başka bir sütundaki (veya satırdaki) veriyi kolayca getirmenizi sağlar.
BENZERSİZ (UNIQUE) formülü, belirlediğiniz bir aralıktaki veya dizideki yinelenen değerleri kaldırarak yalnızca benzersiz (tekil) değerleri listelemenizi sağlar. Bu formül sayesinde verilerinizdeki tekrarlardan arınmış, temiz bir liste elde edebilirsiniz.
SIRALA (SORT) formülü, belirlediğiniz bir veri aralığını veya diziyi, istediğiniz sütunlara ve düzenlere göre dinamik olarak sıralamanızı sağlar. Bu bir dinamik dizi formülüdür, yani sonuçlar otomatik olarak bitişik hücrelere yayılır ve kaynak veriler değiştiğinde sıralanmış sonuçlar da anında güncellenir.
Excel'de SIRALAÖLÇÜT Formülü, Bir aralık veya dizinin içeriğini, karşılık gelen bir aralık veya dizideki değerlere göre sıralamak amacıyla kullanılır.
SIRALI Formülü
Excel'de SIRALI Formülü, Seri şekilde rakam üretmek için kullanılır.
DÜŞEYARA Formülü
Excel'de DÜŞEYARA Formülü, Bir dizinin ilk sütununa bakar ve bir hücrenin değerini vermek için satır boyunca hareket eder. Excel kullanıcılarının en çok kullandığı formüllerin başında gelen DÜŞEYARA formülü, iki tablo arasındaki ortak alanlardan yararlanarak, bir tabloda olan, diğer tabloda olmayan verileri getirmek için kullanılır.
SIRALI Formülü
Excel'de SIRALI Formülü, Sıralı şekilde sayı üretmek amacıyla kullanılır. Excel'in 2021 ve 365 versiyonlarında kullanılır.
DEVRİK_DÖNÜŞÜM Formülü
Excel'de DEVRİK_DÖNÜŞÜM Formülü, Bir dizinin devrik dönüşümünü verir
SATIRSAY Formülü
Excel'de SATIRSAY Formülü, Bir başvurudaki satırların sayısını verir
SATIR Formülü
Excel'de SATIR Formülü, Bir başvurunun satır sayısını verir
KAYDIR Formülü
Excel'de KAYDIR Formülü, Verilen bir başvurudan, bir başvuru kaydırmayı verir
KAÇINCI Formülü
Excel'de KAÇINCI Formülü, Bir başvurudaki veya dizideki değerleri aramak için kullanılır.
ARA Formülü
Excel'de ARA Formülü, Bir vektördeki veya dizideki değerleri arar
DOLAYLI Formülü
Excel'de DOLAYLI Formülü, Metin değeriyle belirtilen bir başvuru verir
İNDİS Formülü
Excel'de İNDİS Formülü, Başvurudan veya diziden bir değer seçmek için, bir dizin kullanır
KÖPRÜ Formülü
Excel'de KÖPRÜ Formülü, Bir ağ sunucusunda, bir intranette ya da Internet'te depolanan bir belgeyi açan bir kısayol ya da atlama oluşturur
YATAYARA Formülü
Excel'de YATAYARA Formülü, Bir dizinin en üst satırına bakar ve belirtilen hücrenin değerini verir
ÖZETVERİAL Formülü
Excel'de ÖZETVERİAL Formülü, Bir Pivot Tablo raporunda saklanan verileri verir
FİLTRE Formülü
Excel'de FİLTRE Formülü, Verileri Filtreleyerek, ayrı bir alana yazdırır.
FORMÜLMETNİ Formülü
Excel'de FORMÜLMETNİ Formülü , Verilen başvurudaki formülü metin olarak verir
SÜTUNSAY Formülü
Excel'de SÜTUNSAY Formülü, Bir başvurudaki sütunların sayısını verir
SÜTUN Formülü
Excel'de SÜTUN Formülü, Bir başvurunun sütun sayısını verir
ELEMAN Formülü
Excel'de ELEMAN Formülü, Değerler listesinden bir değer seçer
ALANSAY Formülü
Excel'de ALANSAY Formülü, Bir başvurudaki alan sayısını verir
ADRES Formülü
Excel'de ADRES Formülü, Bir başvuruyu, çalışma sayfasındaki tek bir hücreye metin olarak verir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
DÜŞEYARA neden bazen yanlış sonuç verir?
Tablonuz sıralı değilse veya aralık_bak değeri DOĞRU olarak bırakılmışsa, yaklaşık eşleşme yapılır ve yanlış sonuç dönebilir.
XLOOKUP her Excel sürümünde var mı?
Hayır. ÇAPRAZARA (XLOOKUP) yalnızca Excel 365 ve 2021 sürümlerinde bulunur.
İNDİS ve KAÇINCI, DÜŞEYARA’ya göre neden daha güvenilirdir?
Çünkü arama yönü sınırsızdır ve sütun ekleme/silme durumlarında formül bozulmaz.
Benzer verilerde hangi formül daha hızlıdır?
Büyük veri kümelerinde ÇAPRAZARA, DÜŞEYARA’ya göre daha yüksek performans gösterir.
Birden fazla koşula göre arama yapılabilir mi?
Evet. ÇAPRAZARA veya FİLTRE formülüyle çok kriterli aramalar mümkündür.
Özet:
DÜŞEYARA Formülü Nedir? Belirli bir değeri tablonun ilk sütununda arar ve aynı satırdaki sonucu getirir.
ÇAPRAZARA Formülü Nedir? Herhangi bir yönde veri araması yapabilir, hata durumunda özel metin döndürebilir.
İNDİS-KAÇINCI Kombinasyonu Nasıl Çalışır? Arama değerinin yerinden bağımsız olarak tablodan veri çeker.
BENZERSİZ ve SIRALA Ne İşe Yarar? Yinelenenleri kaldırır ve dinamik sıralama yapar.
Vidoport ile Excel Arama Formülleri Nasıl Öğrenilir? Uygulamalı videolar ve örneklerle tüm formüller adım adım gösterilir.
Eğitmen Hakkında
Ömer Bağcı, Türkiye’nin en bilinen Excel eğitmeni ve Excel uzmanı olarak tanınmaktadır.
15 yılı aşkın deneyimle Türkiye’nin önde gelen şirketlerine Excel, Power BI, SQL ve Yapay Zekâ destekli Excel çözümleri konularında eğitimler vermiştir.
1000’den fazla YouTube videosu ve milyonlarca izlenme ile Excel alanında en kapsamlı içerik üreticisidir. Vidoport.com üzerinden sunduğu 80+ Excel eğitim seti ve 4500+ ders videosu ile on binlerce kişiye ulaşmıştır.
“İleri Excel 365” kitabının yazarıdır ve profesyonellere yönelik en çok tercih edilen Excel kaynaklarından biridir.
Ömer Bağcı’nın vizyonu, Excel’in gücünü yapay zekâ ile birleştirerek iş dünyasında daha hızlı, daha akıllı ve hatasız karar alma süreçleri oluşturmaktır.
Siz de Excel becerilerinizi geliştirmek için hemen üye olun ve tüm eğitimlere sınırsız erişim kazanın.